Merhabalar Hasan bey. Ortağı olduğum şirkete aracımı kiraya vermek istiyorum. Bu durumda hem şirketimizin hem de benim dikkat etmem gereken noktaları açıklayabilir misiniz?
Merhabalar. Ortağı olduğunuz şirkete aracınızı kiraya verirken aşağıda detaylıca açıkladığım hususlara göre işlem yapabilirsiniz.
Emsal Kira Bedeli
Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Yasası'na göre belirlenen vergi değerinin yüzde 5'idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Yasası'nın servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin yüzde 10'udur.
Örnek: Aracın kasko değeri 500.000 TL ise emsal kira bedeli; 50.000-TL olacaktır. Kira tutarı daha düşük belirlense bile kiraya veren için beyan sınırı emsal kira bedelinin %10'u olarak dikkate alınacak ve bu tutarın beyan sınırını aşması halinde kiraya veren tarafından beyan edilecektir.
Beyan Sınırı
Vergi kesintisine tabi kira geliri elde edenler, 2022 Yılı için kira gelirlerinin brüt tutarı 70.000-TL'yi aşması halinde gelir vergisi beyannamesi verirler.
Vergi kesintisine tabi kira gelirlerinin yanında mesken kira geliri olanlar ise bu iki kira gelirlerinin toplamının 70.000-TL'yi aşması halinde gelir vergisi beyannamesi verirler. Bu durumda kiralayan tarafından kiracı adına ödenen stopaj, olası ödenecek gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Vergi kesintisine tabi kira gelirlerinin yanında ticari kazancı bulunanlar da yine kira geliri ve ticari kazançlarının toplam tutarı 70.000-TL'yi aşması durumunda beyanname verirler. Yine aynı şekilde kiracı adına ödenen stopaj, olası ödenecek gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı
Yapılan kiralamalarda, kira bedelinin emsaline göre düşük veya yüksek olmaması gerekir. Çünkü Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 13. maddesinin ilgili fıkrasında kurumların, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel ve fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde kazanç tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılır. Kiralama ve kiraya verme işlemleri de her hal ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir.
Bu nedenle kira bedelinin emsallerine göre uygun olması gerekmektedir. Yalnız buradaki emsallere uygunluk ilkesi yukarıdaki emsal kira bedeli ile karıştırılmamalıdır. Emsal bedel piyasada herkese uygulanan ortalama fiyat olarak düşünülebilir. Örneğin bir aracın yıllık kira bedeli 40.000-TL ise siz kira bedeli tutarını emsallerinden farklı olarak çok daha az ya da çok daha yüksek gösteremezsiniz. Bir aracın emsallerine uygun olan kira bedeli elbette emsal kira bedelinden düşük olabilir. Ancak her halükarda kiralayan beyan ederken emsal kira bedelini dikkate almak zorundadır.
Kiralayanın Sorumlulukları
Kiralayan kişi yada şirket; belirlenen kira bedelinin brüt tutarı üzerinden %20 stopaj öder. Ayrıca kiraya veren kişi vergi mükellefi olmadığı için; buradaki KDV ile ilgili sorumlulukta kiralayan kurumdadır. Kiralayan bu işlemle ilgili olarak 2 nolu KDV beyannamesi ile brüt tutarın %18'ini beyan eder ve öder. Ayrıca ödediği bu kdv tutarını 1 nolu KDV beyannamesinin indirilecek kdv tutarları içinde göstererek indirim olarak kullanabilir. Ayrıca kiralayan imzalanan kira sözleşmesinden doğan damga vergisini de öder. Bunun yanında kira bedelinin muhakkak banka vb. kurumlar aracılığı ile yapılması zorunludur.
Örnek: Net Kira: ₺1.000,00
Brüt Kira: ₺1.250,00
Ödenecek Stopaj : ₺250,00
Ödenecek KDV : ₺225,00
Kiralanan Araca Ait Giderlerin Durumu
2022 yılı için araç başı 8.000-TL'na kadar olan kira bedelleri gider olarak yazılabilmektedir. Bunun dışında araç için yapılan bakım onarım giderleri ile yapılan akaryakıt giderlerinin %70'lik kısmı gider olarak kullanılabilmektedir.
Bedelsiz Kiralamada Durum
Şirket; şirket ortağının aracını bedelsiz kiralamak isterse bu da mümkündür. Bu durumda herhangi bir stopaj doğmaz, araca ait bakım onarım ve akaryakıt giderlerini yine yukarıdaki şekilde kullanmaya devam edebilir. Ancak bu durum 2 nolu KDV beyannamesi ile KDV'nin beyan edilmesine engel değildir. Kiralayan aracı bedelsiz olarak kiralasa da emsal kira bedeli üzerinden 2 nolu KDV beyannamesi verip yukarıdaki açıklamalara göre KDV ödemekle yükümlüdür.
Ayrıca bunun dışında kiraya verenin emsal kira bedeli üzerinden gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekir. Bu durumda kiraya verenin adına bir vergi kesintisi yapılmadığı için beyan sınırı olarak meskenler için geçerli olan istisna sınırını dikkate alması gerekir. Mesken kira geliri için belirlenmiş istisna tutarı 2022 yılı için 9.500-TL dir.
Bu yöntemi seçtiğinizde emsal kira bedelinin araç bedelinin %10'u kadar olması gerektiği unutulmamalıdır. 500.000-TL tutarındaki bir aracın yıllık emsal kira bedelinin 50.000-TL olacağı düşünüldüğünde bu tutarın %18'inin kiralayan tarafından ödenmesi gerektiğini ve yine (50.000-9.500) 40.500-TL tutarındaki istisna tutarı düşülmüş rakam üzerinden beyanname verilip gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bu yöntem tercih edildiğinde kiraya verenin ayrıca bir mesken kira geliri var ise istisna tutarından ancak bir kere yararlanabilir. Kiraya verenin bu gelirinin yanında ticari kazancı var ise istisnadan yararlanamaz.
Ancak kiraya veren şirket ortağının başka faaliyetlerinden dolayı (ticari, zirai yada serbest meslek) KDV mükellefiyeti varsa; kiralayan tarafından sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi verilmeyecek, kiraya veren şirket ortağı kiralama faaliyeti ile ilgili KDV’ni diğer faaliyetleri ile birlikte beyan edeceklerdir. Daha açık ifade ile bu durumda olan örneğin şahsına ait ticari kazancı nedeniyle vergi mükellefiyeti olan ortak, kira bedeli için fatura kesecek ve bunu diğer faaliyetleri ile birlikte beyan edecektir.
(1) Kasko değeri 500.000-TL tutarında olan aracın emsal kira bedeli 50.000-TL olacağından hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Bu yöntemde aylık kira tutarı 8.000-TL nin altında olduğu için kira bedelinin tamamı ile araca ait bakım onarım ve yakıt giderinin % 70’i gider yazılabilecektir. Ayrıca kira bedeli şirketin kasasından ödeneceği için kayıt dışı harcamalar nedeniyle oluşabilecek kasa fazlalığının da önüne geçilmiş olacaktır. Kasada olması gerekenden fazla para tutmak adat faizi hesaplamayı, haliyle beraberinde vergi ödemeyi getirecektir. Bu örnekte ödenecek olan KDV tutarı 1 nolu KDV beyannamede indirilecek KDV içinde gösterilecektir.
(2) Aynı şekilde emsal kira bedeli 50.000-TL olarak dikkate alınmış ve hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Bu yöntemde emsal kira bedeli üzerinden ödenen KDV tutarı yine 1 nolu KDV beyannamesinde indirilecek KDV içinde gösterilecektir. Bunun yanında fiilen ödenen bir kira bedeli olmadığı için gider olarak yazılabilecek bir kira gideri olmayacak sadece kiralanan araçla ilgili bakım onarım ve yakıt giderlerinin %70’i gider olarak kullanılabilecektir. Ayrıca ödenecek gelir vergisi kiraya verenin şahsını ilgilendirdiğinden gelir vergisini kiraya veren ödeyecektir. Buradaki hesaplamada kiraya verenin başka bir geliri olmadığı varsayım ile yapılmıştır.
Sonuç olarak; karlılığın çok olduğu dönemlerde ya da karlılığın yüksek olduğu sektörlerde bir bedel karşılığı yapılacak kiralama yönteminin, özellikle kurumlar vergisi planlamasında ve kayıt dışı harcamalar nedeniyle oluşacak kasa fazlalığını engellemek adına daha mantıklı olduğunu düşünüyorum. Bu açıklamalar ve hesaplamalar ışığında firmanıza uygun kiralama yöntemini seçebilirsiniz.
Saygılarımla,
Hasan Volkan ÇEVİK
Mali Müşavir
