Emeklilikte Yaşa Takılanlar İçin Öneriler

Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili "şurada" bir değerlendirmede bulunmuş fakat çözüm önerisini bu yazı ile biraz daha görünür hale getirmek istedim.

Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili yapılacak düzenleme ülke ekonomisine ciddi zararlar verecekse; bundan sonra daha önce yapılan benzer uygulamalara asla yer vermemek kaydı ile düzenleme yapılmaması makul karşılanabilir. Fakat bu durumda olanlar ile ilgili basit ve her iki tarafı da memnun edecek bir önerim var. 

Birincisi emekli olma şartını sağlamış ve sadece yaşı bekleyenlerden eğer hiçbir yerde çalışmıyorlar ise GSS primi alınmasın, çalışan sigortalılardan ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerden %20 oranında alınan katkı payı; emeklilerde ve emeklilerin bakmakla yükümlü oldukları kişiler için uygulanan % 10 oranında uygulansın. Bu sayede bu durumdaki vatandaşlarımıza ufakta olsa bir katkı sağlanmış olur. 

İkincisi; emekli olma şartını sağlamış ve sadece yaşı bekliyor olmasına rağmen çalışmak zorunda olanlar ile ilgili düzenleme. Biliyorsunuz emekli gün sayısını tamamlamasına rağmen hala çalışan sigortalıların ödedikleri fazla primler (çarpan etkisi) nedeni ile emekli maaşları düşebiliyor. Bunu da düşünerek emekli olma gün şartını sağlayanlardan sgk ve vergi kesintileri yapılmasın, sigorta primi olarak sadece işveren payları ödensin. Bu sayede hem fazla primler nedeniyle emekli maaşı düşmeyecek hem de söz konusu işçi brüt maaşının tamamını almış olacaktır. Yalnız bu fark ücretin işveren tarafından değil bizzat devlet tarafından işçinin hesabına yatırılması sağlansın. Yani işveren bordroyu hazırlarken yine söz konusu kesintileri yapıp işçiye net asgari ücreti ödesin fakat işçi adına yapılan kesintiler devlet tarafından işçinin hesabına aktarılsın. Bu öneri AGİ ödemelerinde kötü niyetli tutum sergileyen işverenlerin durumu gözetilerek ortaya atılmıştır. Uygulama işverenlere prim ödemelerinde kolaylık sağlayacak şekilde genişletilebilir. Bu sayede asgari ücretli bir işçinin maaşı 400 liradan fazla artacak, işverene sağlanan prim indirimi ile üzerindeki yük bir nebze de olsa azalacak ve en önemlisi devletimiz nezdinde prim ödememek için kayıt dışı çalışanların sisteme dahil olması sağlanarak kayıt dışılığın önüne geçilmiş olacak. 

Ve üçüncüsü; emekli olma şartını sağlamış ve sadece yaşı bekliyor olmasına rağmen kendi adına bağımsız olarak bir işyeri işletmek isteyenler olabilir. Bu durumda olanlar zorunlu 4/b (bağkur) sigortalısı olmak zorunda. Emeklilik müracaatında son 3,5 yıl en fazla hangi statüye göre prim ödenirse o şarta göre emekli olma zorunluluğu olduğundan; 4/a yönünden emeklilik şartlarını sadece yaş yönünden bekleyen bir kişi bağkur sigortalısı olmamak adına türlü alicengiz oyunları yapıyor. İşyerini açıp kendini başka bir yerde sigortalı göstermek, işyerini eşinin, babasının ya da başka bir akrabasının adına açıp gölge işveren olarak faaliyet gösteriyor.

Durum böyle iken emekli olma şartını sağlamış ve sadece yaşı bekliyor olmasına rağmen kendi adına bağımsız olarak bir işyeri işletmek isteyenler tıpkı emekli olup da işyeri açanlarda olduğu gibi herhangi bir prim vs. ödemesin ya da bir üst örnekte olduğu gibi kendilerinden sadece iş kazası ve meslek hastalığı için %2 oranında prim alınsın. Bu sayede kayıt dışılığın, sahte sigortalılıkların önüne geçileceği gibi; sigortalı da bağ kur primi ödemeyecek ve başka bir statüden emekli olmamak için türlü oyunların içine girmeyecektir.

Bir tablo ile özetlersek;

Emekli Olma Şartını Sağlamış ve Sadece Yaşı Bekleyen
Çalışmayacaksa	4/a'lı Olarak Çalışacaksa	4/b'li (Bağkurlu) Olarak Çalışacaksa
GSS Primi Alınmasın	Maaşından Kesinti Yapılmasın	Bağkur Primi Ödemesin
İlaç vs. Katkı Payı % 10 Olarak Uygulansın	Alacağı Emekli Maaşı Düşmesin	Emeklilikte Statü Farklılığı Olmasın
	İlaç vs. Katkı Payı % 10 Olarak Uygulansın	İlaç vs. Katkı Payı % 10 Olarak Uygulansın
	Kayıtdışılık Önlenecektir	Kayıtdışılık Önlenecektir

Sonuç olarak dün de bugün de popülist politikalar ile günü kurtarmak adına ve ülkenin tamamından ziyade belirli bir gruba yarar sağlayan uygulamalar ülke ekonomisine zarar vermiştir. Bunun önüne geçmenin yolu üretim politikalarını benimseyip insanlarımızı üretime, çalışmaya ve tasarrufa yönlendirmek olmalı ve devlet uygulamaları ile vatandaşlarımız özendirilmeli ve desteklenmelidir. Bu sayede hem çalışanlarımıza daha yaşanabilir bir hayat sunabiliriz, hem emeklilikte yaşa takılmak gibi bir mağduriyetimiz olmaz hem de emeklilerimiz emeklilik günlerinde çok daha insanca bir yaşam sürebilirler.

Hasan Volkan ÇEVİK

Mali Müşavir