Maaş Yazısı Vermenin Sakıncaları -1-

Soru : Merhabalar, işçimiz iki bin lira maaş ile çalışmakta olup; kendisi ev almak için kredi çekecek fakat bizden yüksek maaşlı bordro yada maaş yazısı istiyor. Emlakçı ve bankacı bu şekilde verilecek yazının bir sorun olmayacağını söylemiş. Durum gerçekten öyle mi? Olduğundan daha fazla olacak şekilde bir maaş yazısı versek bizim için sorun olur mu?

İşverenlerin çalışanlarının isteği üzerine, çalışanın bankadan kredi çekebilmesi için maaş ve yan haklar bakımından şişirilmiş ve arttırılmış bordroyu imzalayarak çalışanlarına vererek “yardımda” bulunması uygulaması ile sıklıkla karşılaşıyoruz.

Aslına bakarsanız işverenlerin bir çoğu bu yazıları yardım amaçlı değil mahcubiyetten veriyorlar diye düşünüyorum. Çünkü işçinin gerçek maaşı üzerinden yatırılacak prim ve ödenecek vergiler işveren tarafından fazla bulunup işçinin maaşı asgari ücretten gösterilmekte, primler ve diğer ödemeler de buna göre yapılmaktadır. İşçilerin bir çoğu da bu durumu kabullenmek zorunda olduklarından yarın bir gün işveren kendisine yüksek maaşlı bir yazı için gelen işçiyi “kır-a-mamaktadır.” İşçi kredisini çekip işini görüyorsa onun için bu durum yeterli olmakta, gerçek maaş üzerinden primlerinin yatmasının önemini 20 sene sonra emekli olduğunda eline kuş kadar emekli aylığı geçince anlayacağından gününü kurtarmak adına 20 sene sonrasını hiç önemsememektedir yada önemseyememektedir. İşverenlerde verdikleri maaş yazılarının kendilerine bir sorun yaratmayacağını düşünüp, “ee canım sigortalarını yatırıyoruz işte daha ne istiyorlar diyerek” rahat rahat işlerine devam etmektedirler. Bu sayede birileri haksız kazanç elde etmekte, birileri 20 sene sona idrak edecekleri bir mağduriyete uğramakta, devletimizde kayıt dışı bırakılan ücretler nedeniyle zarara uğratılmaktadır.

Emlakçı ve bankacı olduğundan daha fazla şekilde düzenlenen yüksek maaş yazılarının işveren açısından bir sorun olmayacağını söylemişler, işveren de belki bu sebeple rahat olabiliyor ama durum acaba gerçekten öyle mi?

Çalışanına yüksek ücretli maaş yazısı vererek kredi almasını sağlayan işverenin, çalışan adına sosyal güvenlik kurumuna yaptığı sigorta primine esas kazanç tutarı ile maaş yazısı arasındaki farklılık tespit edilirse yani primlerin gerçek kazanç üzerinden yatırılıp yatırılmadığı kontrol edilirse; sosyal güvenlik kurumu hem işverene idari para cezası uygulayacak hem de maaş yazısı baz alınarak hesaplanan prim tutarı işverenden gecikme zammımı da eklenerek tahsil edilecektir. İşverenler çalışanlarına yardım edeyim derken ileride kendilerine de zararı dokunabilecek illegal bir durumun ortaya çıkmasına sebep olmaktadırlar.

Peki bununla ilgili sosyal güvenlik kurumunun bir düzenlemesi var mı? Yani Sosyal güvenlik kurumu bu durumu fark edebilir mi?

Sosyal güvenlik kurumu ilk olarak 2008 yılında 5510 sayılı sosyal güvenlik yasası yayınlanmasına paralel 28.09.2008 tarihinde yayımlanan 5510 Sayılı Kanunun 100 üncü Maddesinin Uygulanması Hakkında Tebliğ ile bir düzenleme gitmiş ve bankalara;

“Tüketici kredisi talebinde bulunan ve bir işyerinde hizmet akdiyle çalışanlardan istenen maaş ücret bordrosunun Kurumun internet sitesinden ödenen prim miktarları karşılaştırılarak eksik bildirimde bulunanların Kuruma bildirilmesi sağlanır.” Şeklinde bir bildirim zorunluluğu getirmiş, bu zorunluluğa uymayan bankalara asgari ücretin 10 da 1 i kadar idari para cezası kesileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu düzenlemeye rağmen uygulamada sosyal güvenlik kurumu yeterli bilgileri elde edemeyince tebliğin işlevsizliğini anlamış olacak ki; bu sefer de 10.06.2014 tarihinde yayınladığı Bankalar ve Kamu İdareleri Tarafından Yapılacak Olan Sigortalılık Kontrolü ile Kurum ve Kuruluşlardan Alınacak Bilgi ve Belgelere Dair Tebliğ ile konuyu detaylı bir şekilde tekrar güncellemiş ve 01.08.2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere bankalara bir kez daha bu konuda zorunluluk getirmiştir.

Ortada böyle bir tebliğ olmasına rağmen sosyal güvenlik kurumu bununla da yetinmemiş ve 11.11.2015 tarihinde 2015/25 SAYILI  Kayıt dışı İstihdam İle Mücadele konulu 69 sayfalık uzunca bir genelge yayınlamış ve kayıt dışı istihdam konulu genelgenin ilk konusu aynı zamanda yazımızın da konusu olan bankalara getirilen zorunluluk düzenlemesi olmuştur.

Yani özetleyecek olursak; her ne kadar emlakçı ve bankacı olduğundan fazla şekilde düzenlenen maaş yazılarının bir sorun olmayacağını söylese de, yukarıda paylaştığım kanuni düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, bankalar kendilerine gelen bordro yada maaş yazılarını, sosyal güvenlik kurumuna bildirilen sigorta primine esas kazanç ile karşılaştırmaya ve eğer bir fark var ise bu durumu sosyal güvenlik kurumuna bildirmek ile yükümlüdürler. Bu yükümlülüğe aykırı davranan bankalara sosyal güvenlik kurumu tarafından idari para cezası uygulanacaktır. Ortada yukarıda paylaştığım şekilde düzenlemeler olmasına rağmen işverenler bu yazıları veriyorsa ciddi risk alıyorlar demektir. 

Bankaların bu bildirim zorunluluklarının yanı sıra işverenlerin ayrıca dikkat etmeleri gereken bir diğer husus daha var ki; onu da yazının ikinci bölümünde sizler ile paylaşacağım.

Saygılarımla,

Hasan Volkan ÇEVİK

Mali Müşavir